Geçtiğimiz yıllarda yaşanan küresel krizler, yeni dış göç hareketleri ve devlet egemenliğinin zayıflamasına bağlı olarak gelişen politik tavırlar, vatandaşlık kavramını yeniden tanımlamamızı gerektirmiştir. İnsanlar özellikle pandemi sürecinde evden çalışmak zorunda kalmış, sanayi ve iş dünyası dahil bu sürece adapte olmuştur. ‘Hibrit’ denilen çalışma modeli, çalışanların iş yerine gitmeden evden de çalışabileceğini göstermiştir.
Küresel çapta yaşanan ekonomik kriz, Rusya-Ukrayna savaşı, Ortadoğu’daki savaşın etkileri, insanların yaşamlarını devam ettirmek için göç etmeleriyle sonuçlanmıştır.
Türkiye, göç etmek zorunda kalan insanların en çok tercih ettiği ülke olmuştur. Gerek jeopolitik konumu, iklim şartları ve refah düzeyi, politik yaklaşımları insanlar için tercih sebebi olmuştur.
Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı, resmi sitesinde Türk vatandaşlığına dair genel bilgiler yayınlamıştır. Şöyle ki;
- Her devlet hangi kişilerin ya da ülke vatandaşlarının kendi vatandaşı olabileceğine kanunlar çerçevesinde karar verme hakkına sahiptir.
- Kişiler vatansız bırakılamaz. Vatandaşlıktan çıkarılacak kişinin vatansız kalma durumu vatandaşlıktan çıkarmaya engeldir.
- Kişi kazanmış olduğu vatandaşlıktan keyfi olarak çıkartılamaz.
- Vatandaşlık kişiye zorla yükletilemez ve kişinin vatandaşlıktan çıkma talebi devlet tarafından keyfi olarak engellenemez.
- Vatandaşın ülkeye girmesi engellenemez ve vatandaş herhangi bir sebepten dolayı sınır dışı edilemez.
- Çifte vatandaşlık veya çok vatandaşlık durumunda, kişi vatandaşı olduğu ülkeye karşı diğer ülkenin vatandaşlığını öne süremez.
- Vatandaş başka bir ülkeye iade edilemez.
TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI
Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması için üç ayrı yol bulunmaktadır. Bunlar;
1. Yetkili makam kararı
2. Evlat edinilme
3. Seçme hakkının kazanılması
Öncelikle Türk vatandaşlığının yetkili makam kararı ile sonradan kazanılması hususunu irdeleyelim.
Türk vatandaşlığının yetkili makam kararı ile sonradan kazanılması aşağıdaki maddeler ile mümkündür;
- Türk vatandaşlığının genel yolla kazanılması
- Türk vatandaşlığının istisnai olarak kazanılması
- Türk vatandaşlığının yeniden kazanılması
- Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması
Daha önce hiç Türk vatandaşı olmamış ve Türk vatandaşlığı diğer yollar ile kazanma imkanı bulunmayan bir yabancı, kural olarak Türk vatandaşlığı başvurusunu ‘genel kural’ üzerinden yapabilir.
Türk vatandaşlığının yetkili makam kararıyla genel yoldan kazanılması çerçevesinde, yabancı kişinin TVK m.11 hükümleri kapsamında aranan şartları ‘başvuru tarihi’nde karşılaması gerekmektedir. Fakat yabancının bu şartları taşıması, yabancının muhakkak Türk vatandaşlığı kazanacağı anlamına gelmez. Nitekim TVK m.10’da Türk vatandaşlığının kazanılmasında kanunen aranan şartları taşımanın, vatandaşlığın kazanılmasında kişiye mutlak bir hak sağlamayacağı hükme bağlanmıştır. Bu konuda takdir yetkisi Türkiye Cumhuriyeti devletinindir.
YABANCILARIN TÜRK VATANDAŞLIĞI KAZANABİLMELERİ İÇİN;
- Kendi milli kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre reşit ve ayırt etme gücüne sahip olmaları
- Başvuru tarihinden geriye doğru kesintisiz Türkiye’de beş yıl ikamet etmeleri
- Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile göstermeleri,
- Genel sağlık bakımından tehlike oluşturan bir hastalıklarının bulunmaması,
- İyi ahlak sahibi olmaları,
- Yeteri kadar Türkçe konuşabilmeleri,
- Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmaları,
- Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hallerinin bulunmaması gerekmektedir.
TÜRK VATANDAŞLIĞININ İSTİSNAİ OLARAK KAZANILMASI
5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 12. Maddesinde sayılan hallerde yabancılar milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak kaydıyla, genel olarak Türk vatandaşlığının kazanılmasında aranılan diğer şartlara bakılmaksızın Bakanlığın teklifi, Bakanlar Kurulunun kararıyla Türk vatandaşlığını kazanabilirler. Buna yabancıların istisnai yoldan Türk Vatandaşlığı kazanması denilmektedir. İlgili kanun maddesinde ise;
5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunun 12.maddesi uyarınca;
1.Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Bakanlığın teklifi, Bakanlar Kurulu’nun kararı ile aşağıda belirtilen yabancılar Türk Vatandaşlığı kazanabilirler.
- Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler
- 4/4/2013 tarihli 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 31. maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi uyarınca ikamet izni alanlar ile Turkuaz Kart sahibi yabancılar ve bunların yabancı eşi , kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı çocuğu
- Vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler
Yabancılar için, Türk vatandaşlığına başvuru esnasında farklı usul işlemleri bulunmaktadır. Usul işlemlerinin sağlıklı bir şekilde yönetilmesi, hangi yönteme başvurulacağı konusunda yanılgıya düşülmekte, bu da hak kayıplarına, maddi ve manevi zararlara yol açabilmektedir. Mutlaka bir avukat ile birlikte başvuru süreci yönetilmelidir.
Yabancılar ve vatandaşlık hakkında herhangi bir hukuki işlemde profesyonel destek ve danışmanlık için Alanya Yabancılar Hukuku avukatlarımız ile iletişime geçebilirsiniz.